1919

- 18 Ocak: Ermeni Soykırımı yapmakla suçlanan 120 kişi Malta'ya sürüldü. (wikipedia.org)

- 15 Ocak: Polonyalı-Alman filozof, Marksist Rosa Luxemburg öldürüldü. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 3 Mart: Vilayatı Şarkiye Müdafaai Hukuku Milliye Cemiyeti'nin Erzurum Şubesi kuruldu. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.59) Erzurum Kongresi'nin toplanmasının öncüleri.

- 14-15 Mayıs gecesi: İzmir'de bir grup genç, "Yunan işgaline karşı ne yapabiliriz?" düşüncesiyle toplantı yaptı. Reddi İlhak prensibini ortaya attı. Yahudi mezarlığında, halkla birlikte bir miting düzenlediler. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.31)

- 15 Mayıs: Yunan ordusu, İtilaf devletlerinin rızasıyla İzmir' çıkarıldı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.31)

- 19-25 Mayıs: Mustafa Kemal Samsun'da. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.44)

- 21 Mayıs: Mustafa Kemal, Anadolu'ya geçmekteki niyetini belli eden bir telgraf çekti Kazım Karabekir'e. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.41)

- 25 Mayıs-12 Haziran: Mustafa Kemal Havza'da. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.44)

- 27 Mayıs: Türkiye-Havas-Reuter ajansı, Saltanat Şurası haberinde, heyetin ortak fikrinin mandacılığı kabul etmek olduğunu yazdı. Gerçekte, heyette sadece bir kişi İngiliz himayesini teklif etmişti, gerisi tam bağımsızlığı istiyordu. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.47)

- 28 Mayıs: Mustafa Kemal, valilere, bağımsız mutasarrıflıklara, kolordu kumandanlarına vd gerekli gördüğü kişilere tebligatta bulundu. Manisa ve Aydın'ın işgali üzerine, büyük mitingler düzenlenmesini, Babıali'ye ve yabancı devletlere telgraf çekilmesini istedi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.44)

- 31 Mayıs: Harbiye Nazırı, Mustafa Kemal'e telgraf çekerek, İngilizlerin Sivas ve çevresindeki Ermenilerin durumu ile ilgili endişelendiğini söyledi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.45)

- 2 Haziran: Sivas Vali Vekaleti'nden Mustafa Kemal'e telgraf: "İzmir'in işgali üzerine, Aziziye'de Hıristüyanların tehdit edildiği haberini aldık, gerekirse orayı da işgal ederiz." Öyle bir durum olmadığı şeklinde cevap verdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.46)

- 3 Haziran: Mustafa Kemal'in tebligatını kullanan Hürriyet ve İtilaf Fırkası ikinci reisi, Sinop halkı adına imza toplayıp, İtilaf devletlerine sundu. "Türkler geri kaldı, Avrupa'ya ihtiyacı var." dedi özetle. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.45)

- 3 Haziran: Mustafa Kemal, Sadrazam Ferit Paşa'nın Paris'e davet edilmesi üzerine, gerekli gördüğü kişilere telgraf çekti: "Sadrazam'a ve Padişah'a telgraf çekelim, millet bağımsızlık istiyor, diyelim." (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.48)

- 8 Haziran: Harbiye Nazırı, Mustafa Kemal'i İstanbul'a davet etti, gitmedi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.49)

- 12-25 Haziran: Mustafa Kemal Amasya'da. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.53)

- 18 Haziran: Mustafa Kemal Trakya'ya direktif verdi. Anadolu ve Rumeli milli teşkilatlarını birleştirip tek bir merkezden idare ve temsil için. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.49)

- 21-22 Haziran gecesi: Mustafa Kemal, Amasya'da bir tamim yazdırdı: 10 Temmuz'da Erzurum'da bir kongre toplanmasından da bahsetti, yanındakilerle birlikte imzalayıp askeri ve mülki birimlere gönderdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.50) İstanbul'daki bazı kişilere (Halide Edip de dahil), tamimle birlikte birer mektup da gönderdi. Sadece mitinglerin yeterli olamayacağını, İstanbul yönetiminin işe yaramadığını anlattı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.52)

- 23 Haziran: Dahiliye Nazırı Ali Kemal Bey'den emir: "Mustafa Kemal ile hiçbir resmi muameleye girilmeyecek." Aynı gün, Sivas'ta, Miralay Ali Galip, Mustafa Kemal'in asi, hain olduğu propagandası yapmaya başladı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.53,55)

- 26 Haziran: Dahiliye Nazırı Ali Kemal Bey hükümetten çekildi. Padişah'a "Hala hizmetinize hazırım" diyerek. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.54)

- 26 Haziran: Mustafa Kemal, gizlice, Amasya'dan Sivas'a doğru yola çıktı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.56)

- 26-27 Haziran gecesi: Mustafa Kemal, Tokat'ta konakladı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.56)

- 27 Haziran: Mustafa Kemal Sivas'a vardı, Dahiliye Nazırı'nın verdiği emri öğrendi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.53)

- 28 Haziran: Mustafa Kemal Erzurum'a hareket etti. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.57)

- 28 Haziran: Paris Barış Konferansı sonucu Versay Anlaşması imzalandı. Birinci Dünya Savaşı sonrası yapılan barış anlaşmalarından biri. Belçika, Almanca konuşulan Eupen ve Malmedy'yi aldı, Rwanda ve Urundi üzerinde manda hakkı aldı, Dutch Flanders ve Limburg talebbi reddedildi. Avusturya, Macaristan, Çekoslovakya ve Yugoslavya bölündü, Fransa Lorraine'i, Polonya Posen'i, batı Prusya'yı ve üst Silesia'yı, Danimarka kuzey Schleswig-Holstein'ı aldı. Almanya silahsızlanmayı ve 400milyon dolar borcu olduğunu kabul etti. Alman halkı büyük tepki gösterdi. Nazilerin yükselişinde bu anlaşmanın etkili olduğu düşünülür. Milletler Cemiyeti'nin kurulmasına karar verildi. Amaç yeni bir savaş çıkmasını engellemek. Japonların tüm ırklara eşit müdahale talebi reddedildi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)
ABD katılmayı reddetti. Barışın bir an önce gelmesini, ekonominin iyileşmesini istiyordu. (wikipedia.org)

- 3 Temmuz: Mustafa Kemal Erzurum'a vardı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.57)

- 5 Temmuz: Mustafa Kemal, İstanbul'un haberleşmeyi baskı aracı olarak kullanmasını önlemek için tedbirler alınması, bu tedbirlerin telgraf memurlarına bile hissettirilmemesi hakkında telgraf çekti. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.57)

- 5 Temmuz: Mustafa Kemal, 12. Kolordu Kumandanı Selahattin Bey'e telgraf çekerek, 2. Ordu Müfettişi Cemal Paşa'nın neden haber vermeden İstanbul'a gittiğini sordu. Aile ve bazı kişilerin ziyaretine, cevabını aldı. Cemal Paşa daha sonra Ali Rıza Paşa kabinesinde Harbiye Nazırı olmuş. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.61)

- 7 Temmuz: Mustafa Kemal, Cemal Paşa'nın habersiz gitmesi üzerine, milli mücadeleye dahil olan herkese tebligatta bulundu: "Kimse yerini, güvendiği birine devretmeden, terk etmesin, istifaya zorlansa, İstanbul'a çağrılsa bile itaat etmesin. Gerekirse desteğe geliriz." (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.62)

- 8-9 Temmuz gecesi: Sarayla Mustafa Kemal arasında telgraf görüşmesi. Saray, Mustafa Kemal'in görevine son verdi, O da istifasını bildirdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.60)

- 10 Temmuz: Vilayatı Şarkiye Müdafaai Hukuku Milliye Cemiyeti'nin Erzurum Şubesi, Trabzon'la anlaşarak, Vilayatı Şarkiye Kongresi'ni toplamaya karar verdi. 10 Temmuz tarihine karar verdiler. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.59) 10 Temmuz'da ise, Erzurum Şubesi, Mustafa Kemal'in Cemiyet'in başına geçmesini talep etti. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.71)

- 11 Temmuz: Sultan VI. Mehmed ve Damat Ferit Paşa, Paris Barış Konferansı'na çağrıldı. Paşa, Ermeni Soykırımı'nı kabul etti. İtilaf devletleri, Aliye Divan-ı Harb-i Örfi adında savaş mahkemeleri kurdurttu. Üç Paşa (Talat, Enver, Cemal) idama mahkum edildi. İttihat ve Terakki Cemiyeti yasaklandı. (wikipedia.org)

- 13 Temmuz: 3. Kolordu Kumandanı Refet Bey Mustafa Kemal'e telgraf çekti. İstanbul'un emri üzerine, yerini, İngiliz gemisiyle gelen Selahattin Bey'e bırakarak, istifa ettiğini bildirdi. Selahattin Bey'in milli gaye için çalışacağına inanıyordu. İstanbul'a değil, Sivas'a doğru yola çıktı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.62)

- 14 Temmuz: Samsun Mutasarrıfı Hamit Bey, görevden alındığını, İstanbul'a gideceğini, Mustafa Kemal'e telgrafla bildirdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.65)

- 15 Temmuz: Refet Bey, Mustafa Kemal'e, kendisinin ve Selahattin Bey'in bağlılığından şüphe ettirecek bir telgraf daha çekti. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.62)
Ayrıca Mustafa Kemal, Hamit Bey'e İstanbul'a gitmemesini bildirdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.65)

- 18 Temmuz: İngilizlerin Sivas'a bir tabur gönderecekleri haberi üzerine, Mustafa Kemal Refet Bey' telgraf çekti, bulunduğu yerde, Amasya'da kalması için. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.66)

- 19 Temmuz: Amasya'dan, Refet Bey'in 18 Temmuz'da Sivas'a hareket ettiği ve Selahattin Bey'in milli gaye hakkında fikrinin ne olduğunun bilinmediği cevabı geldi. Bunun üzerine Mustafa Kemal, Refet Bey'e, Selahattin Bey'in fikrinin ne olduğunun kesin olarak öğrenilmesi talebiyle telgraf yolladı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.67)

- 20 Temmuz: Hamit Bey, Mustafa Kemal'e uzun bir telgraf çekti: "Bir şeyler yapmak lazım, padişaha telgraf çekelim, hemen bir meclis kurmazsa, biz kuracağız, diyelim," gibi sözlerle, Mustafa Kemal vd.nin yaptıklarını görmezden geldi. "İstanbul'a gitme" çağrısını da cevapsız bıraktı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.66)

- 21 Temmuz: Mustafa Kemal, Hamit Bey'e, "Dediklerinizin hepsi olacak, yeter ki siz ve sizin gibiler İstanbul'a değil, Anadolu'ya gelsin." dedi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.66)

- 22 Temmuz: Mustafa Kemal'e Refet Bey'den eleştiri dolu bir telgraf geldi. "Sivas'ta bir kongre toplanması gerçekten işe yarayacak mı? İlla toplanacaksa neden daha güvenli başka bir Anadlo şehrinde yapılmıyor? Selahattin Bey iyidir ama sıkıştırmaya gelmez, korkutup kaçırmanın ne manası var? İhtiyatlı olalım..." (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.68)

- 23 Temmuz: Mustafa Kemal, Refet Bey'e cevap yolladı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.70)

- 23 Temmuz: Erzurum Kongresi toplandı. Mustafa Kemal başkan seçildi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.72) Konuşmasında, o günlerde, dünyadaki ezilen halkların bağımsızlık mücadelelerinden bahsetti. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk Vesikalar, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.44) "Allah yüce hilafeti korusun" diyerek konuşmasına son verdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk Vesikalar, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.46)

- 23 Temmuz: Sadrazam Ferit Paşa, ajanslarla Anadolu'da karışıklık çıktığını, Meclisi Mebusan namı altında, Kanuni Esasi'ye muhalif olarak toplananların mülki ve askeri memurlar tarafından men edilmesi gerektiğini ilan etti. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.73)

- 24 Temmuz: 23 Temmuz'da padişah adına verilen beyanata Erzurum Kongresi adına, padişaha, sadrazama, belediye reislerine vd önemli mevkilerdekilere telgraf çekilerek cevap verildi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.73)

- 30 Temmuz: Harbiye Nezareti'nden (Nazım Paşa) 15. Kolordu Kumandanlığı'na telgraf. "Mustafa Kemal ve Refet Bey'in muhalif hareketlerinden dolayı yakalanması ve Dersaadet'e gönderilmesi Babıali tarafından uygun görüldü." (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.76)

- Ağustos: ACASR, ismini Near East Relief olarak değiştirdi. (wikipedia.org)

- 7 Ağustos: Erzurum Kongresi sona erdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.73)

- 9 Ağustos: 20. Kolordu Kumandanı namına Erkanı Harbiye Reisi Ömer Halis Bey, Sivas Kongresi'ne İstanbul'dan delege gönderemeyeceklerini, işe yarayacaklarından emin olmadıkları cüretkar bir işe girişmek için yol masrafı yapmak istemediklerini bildirdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.79)

- 16 Ağustos: Mustafa Kemal, Paris'ten başarısız olarak dönen Ferit Paşa'ya şifreli telgraf çekti: "Artık akıllanmışsınızdır diye umuyorum. İstanbul hükümeti işe yaramıyor, kötü durumdayız, millet onurunu korumak istiyor, bizi engellemeyin ki Meclisi Mebusan'ı en kısa zamanda toplayalım." diyor özetle. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.79)

- 20 Ağustos: Sivas valisi Reşit Paşa'dan Mustafa Kemal'e telgraf: Fransızlar "Sivas'ta toplanacak Kongre'de İtilaf devletleri aleyhine bi şey söylenirse, hepsi tutuklanır, şehir de işgal edilir." diye tehdit etmiş. Kongre yerini değiştirsek olmaz mı, diyor. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.80)

- 22 Ağustos: Erzurum Kongresi beyannamesi şifreli olarak, gerekli görülen her makama gönderildi. 3. Kolordu Kumandanı Selahattin Bey cevaben yolladığı telgrafta, 2. ve 4. maddelerin sakıncalı olduğunu söyledi. (2: Yabancı işgali sonucu Osmanlı Devleti dağılırsa, millet birlikte direnir. 4: Kuvayi Milliye milli iradeye hakim olur.) (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.77)

- 24 Ağustos: Erzurum Kongresi adına Mustafa Kemal, Erzurum Vilayeti Aliyesi'ne Şarki Anadolu Müdafaai Hukuk Cemiyeti Heyeti Temsiliyesi'ni bildirdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.73)

- 4 Eylül: Sivas Kongresi toplandı. İstanbul hükümeti, ülkedeki idari ve askeri denetimini kaybetti. (wikipedia.org)

- 10 Eylül: Saint-Germain Anlaşması. Birinci Dünya Savaşı sonucunda Avusturya ile İtilaf devletleri arasında. (wikipedia.org)

- 27 Kasım: Nevilly Anlaşması. Birinci Dünya Savaşı sonucunda Bulgaristan ile İtilaf devletleri arasında. (wikipedia.org)

- Anthony Fokker Hollanda'da uçak fabrikası kurdu. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Belçika'da 21 yaş üstü erkeklere oy kullanma zorunluluğu getirildi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- 1919-1921: İrlanda Bağımsızlık Savaşı. Britanya İmparatorluğu iktidarına karşı. IRA (Irish Republican Army) mücadelesi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- 1919-1933: Almanya'da Weimar Cumhuriyeti dönemi. Monarşi yerine parlamenter yönetim. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Komintern'in ve komünist partilerin doğuşu.  (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)

- Suriye, Osmanlı'dan bağımsızlığını ilan etti.  (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)

- III. Enternasyonel toplandı. Amaç, sosyalizmin yayılması. (wikipedia.org)